Een verhaal over de mensen áchter de planten- en dierentuin in Batavia.
Zoals ik al eerder schreef heb ik de krantenberichten over de planten- en dierentuin in Batavia van 1880 tot 1905 via het krantenarchief van https://www.delpher.nl/ uitgeplozen en verzameld.
Daar heb ik een enorme berg informatie aan overgehouden.
Nu zijn de mensen die gedurende die tijd voor de planten- en dierentuin werkten aan de beurt om beschreven te worden.
Daar zijn voorouders van mij bij en mensen die dicht bij mijn voorouders stonden en natuurlijk nog een heleboel andere mensen.
Ik noem een rijtje namen die ik regelmatig tegenkwam in al die berichten en zal proberen hen heel kort te beschrijven.
Ik begin met Eduard Willem Dunlop. Hij is mijn overgrootvader (vader van de vader van mijn vader) en ging rond 1873, hij was toen 20 jaar alleen naar Nederlands-Indië.
Zijn oudste broer Samuel Johannes had zich daar al gevestigd. In 1877 kom ik hem voor het eerst tegen in een krantenberichtje als secretaris bij het bestuur van de planten- en dierentuin, hij was toen nog alleen en in dienst van de firma G. Suermondt & Co. In 1878 richt hij de firma E. Dunlop & Co op en op 31 juli 1880 trouwt hij met Anna Maria Mikkers, mijn overgrootmoeder.(moeder van de vader van mijn vader). Anna Maria Mikkers is in 1875 naar Nederlands-Indië gegaan en werkt daarna enige jaren als onderwijzeres op diverse scholen tot zij in 1880 met Eduard Willem Dunlop trouwt.
Eduard Willem Dunlop heeft lang deelgenomen aan het bestuur van de planten- en dierentuin en Anna Maria Mikkers heeft wel eens meegedaan in een damescomité tijdens een fancy fair in 1882. Deze fancy fair werd gehouden voor een liefdadig doel.
In 1893 wordt Willem Buurman van Vreeden, ook een overgrootvader (vader van de moeder van mijn vader) president (voorzitter) van het bestuur van de Planten- en dierentuin.
Ook zijn vrouw Helena Carolina Schlutow (moeder van de moeder van mijn vader) is menig keer werkzaam in een damescomité.
In 1894 komt ik een nicht van Eduard Willem tegen, Zij is de dochter van zijn oudste broer Samuel Johannes Dunlop, die al eerder naar Nederlands-Indië was afgereisd.. Zij heet Carolina Johanna Theophanie Bernardine Dunlop en zij is getrouwd met een meneer van den Berg. Ook zij is werkzaam voor een van de damescomité’s. De directie en het bestuur van de Planten- en dierentuin worden steevast door mannen ingevuld. De vrouwen worden daar kennelijk niet voor gekozen. Zijn maken deel uit van de comités die zorgdragen voor de binnenkomst van de bloemen enzovoort. Ook de vrouw van oudste broer Samuel Johannes, Angeline Emilie Constance Dunlop-van Oosterzee spant zich menigmaal in voor de tentoonstellingen en liefdadige feesten die op de Planten- en dierentuin worden gehouden, net als haar broer Jan Mathieu Henri van Oosterzee en zijn vrouw Gustavine Abramine Buyn, allemaal mensen dus die tot de kring van Eduard Willem en Anna Maria behoorden.
Nog twee mensen zijn het vermelden waard in dit rijtje. Mijn overgrootvader Eduard Willem Dunlop overleed helaas op erg jonge leeftijd aan een hartaanval. Dat was op 17 mei 1890. Hij was toen 37 jaar en 10 jaar getrouwd met Anna Maria Mikkers. Zij bleef achter met 3 jonge kinderen. Mijn grootvader Eduard Willem, 9 jaar oud, zijn broer Samuel Johannes Cornelis, 7 jaar oud en zijn jongste broer Gustaaf Abram, toen nog net geen 3 jaar oud. Anna Maria ging met haar 3 kinderen naar Nederland en ging in eerste instantie een paar jaar in Nijmegen wonen. De firma van haar echtgenoot, E. Dunlop & Co, die op dat moment 12 jaar bestond werd voortgezet met behulp van onder andere Johann Rudolf Mikkers.
Hij was een neef van Anna Maria Mikkers. Hij is de oudste zoon van haar oudste broer. Ook Jacob Wilhelm Tielenius Kruijthoff had een rol bij de firma E. Dunlop & Co en kwam ik tegen bij de krantenberichten over de Planten- en dierentuin.
Jacob Wilhelm Tielenius Kruijthoff was een zoon van een van de regenten van het doopsgezinde weeshuis in Haarlem waar Anna Maria een groot deel van haar jeugd heeft doorgebracht. Zij werd samen met haar zussen en broers na het vroege overlijden van haar ouders in dat weeshuis opgenomen en Jacobus Tielenius Kruijthoff, de vader van Jacob Wilhelm Tielenius Kruijthoff was gemeentesecretaris van de gemeente Haarlem en tevens regent van het Doopsgezinde weeshuis en heeft in die jaren veel voor haar betekent. Hij heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat Anna Maria haar opleidingen voor onderwijzeres kon volgen.
En nu dan het verhaal over het wel en wee van de planten- en dierentuin in Batavia zoals ik het kan vertellen met behulp van alle krantenartikelen. Hoe werd deze organisatie bestuurd, hoe werden de beslissingen genomen, hoe kwamen de veranderingen tot stand.
Het eerste dat opvalt bij het lezen van al de berichten over de Planten- en dierentuin in die jaren is het feit dat de tuin tijden van grote bloei heeft gekend en evenzovele tijden van groot of klein verval.
De tuin was eigenlijk bedoeld om iederéén in Batavia te bedienen, óók de minderbedeelden. Er werd op bepaalde momenten zelfs uitgesproken dat de gegoeden van de stad er voor zouden moeten zorgen dat mensen met een kleinere beurs ook konden genieten van de geneugten van de tuin.
Overgrootvader Eduard Willem is de eerste jaren secretaris van het genootschap Planten- en dierentuin.
In 1893 wordt mijn overgrootvader Willem Buurman van Vreeden voorzitter van het bestuur van de Planten- en dierentuin. Hij aanvaardt die benoeming alleen op voorwaarde dat het plan van een nieuwe elektrische verlichting in de tuin en overige re-organisaties aanvaard zal worden. Die veranderingen komen er.
Na deze benoeming wordt de opgaande lijn waarin de Planten- en dierentuin al enige tijd verkeerde sterk voortgezet. Een groot aantal tentoonstellingen, feesten en allerlei andere activiteiten worden georganiseerd.
Dan komen we ook veelvuldig de naam van de vrouw van Willem Buurman van Vreeden tegen, Helena Carolina Buurman van Vreeden-Schlutow, die meestal het dan dienstdoende damescomité aanvoert. Het gaat dan vaak om bloemententoonstellingen waaraan door allerlei mensen uit Batavia wordt deelgenomen. Het damescomité neemt de boeketten in ontvangst en neemt ook de jurering voor haar rekening.
Begin 1894 wordt besloten om de dieren van de dierentuin- en plantentuin te verkopen. Dit had vooral te maken met de benarde financiële situatie waarin de tuin op dat moment verkeerde. Het woord ‘dieren’ in de naam van de tuin werd wel behouden. Over de dieren van de planten- en dierentuin wordt ook een blog geschreven.
Dieren komen op een later tijdstip, in de twintigste eeuw, weer terug. De dierentuin bestaat nog steeds en is nu één van de grootste van Indonesië.
April 1899 vindt er een groot afscheidsfeest in de Planten- en dierentuin plaats ter gelegenheid van het vertrek van Willem Buurman van Vreeden, die voor een jaar met verlof naar Nederland zal gaan.
Na Willem Buurman van Vreeden kom ik geen krantenartikelen meer tegen waarin voorouders of mensen die dichtbij hen stonden een rol speelden wat betreft de Planten- en dierentuin in Batavia.
Vanaf 1902 is mijn grootvader, ook hij heet Eduard Willem en is de vader van mijn vader, weer in Nederlands-Indië. Hij gaat werken bij het bedrijf van zijn vader en neemt in 1910, samen met anderen de leiding in het bedrijf.
Mijn vader wordt eind 1908 geboren. Ongetwijfeld heeft de familie Dunlop in die dagen de Planten- en dierentuin bezocht. Ik ben niet tegengekomen dat mijn grootvader in die jaren een bestuursfunctie had.
Tenslotte volgen enige leuke en opmerkelijke berichtjes uit de kranten over de Planten- en dierentuin uit de tijd die ik net heb beschreven.
Ons soort mensen 