De wandeling.
Inleiding.
Ongeveer 28 jaar woonde ik in Haarlem. Als klein en wat groter kind op het Wilhelminapark in Haarlem Zuid. De laatste jaren had ik op de bovenverdieping van het Wilhelminapark een soort van appartement met eigen keuken en douche.
De eerste dertien jaar hadden wij een bruine teckel met de naam Erna. Toen ik acht jaar was kwam aan mijn status van jongste een einde, want er kwam nog een broertje bij, Guus geheten. Boven mij waren nog twee broers en één zusje.
Als je in Haarlem Zuid woont woon je in de buurt van de Haarlemmerhout en de Hertenkamp.
Samen met mijn vader of mijn moeder of met allebei gingen we wel eens aan de wandel van ons huis aan het Wilhelminapark naar de Hertenkamp. Erna ging dan natuurlijk mee en soms ook mijn broers en zus. Later ging ook kleine Guus mee.
Ik maak in dit blog een virtuele wandeling. Een wandeling zoals we in de vijftiger jaren van de vorige eeuw ook maakten. Van het Wilhelminapark no 32a naar de Hertenkamp. We lopen om de hertenkamp heen en wandelen ook nog een eindje door de Haarlemmerhout, tot we uitkomen bij de Wagenweg en weer huiswaarts gaan. We komen langs bekende plekjes. Sommige daarvan hebben later in mijn leven ook nog betekenis gekregen.
De wandeling.
Wilhelminapark 32a, de vertrekplaats, we wonen in een groot huis aan een park met een hek eromheen. Het was eigenlijk niet de bedoeling dat je over dat hek heen klom maar dat gebeurde toch regelmatig. Kinderen uit de buurt speelden bijvoorbeeld kastie in het park. Als de politie kwam werden wij uit het park gestuurd, maar zover ik me kan herinneren bleef het daarbij, er werden geen straffen uitgedeeld. Er was een alleenstaande mevrouw, die ook aan het park woonde, die zich groen en geel ergerde aan die spelende kinderen en zij was wel eens degene die de politie waarschuwde als wij in het park speelden.
Maar nu, nu spelen we niet… we gaan op weg naar de hertenkamp. Teckel Erna, kleine Guus en zus Caroline gaan ook mee.
Het grijze huis met de trapgevels is ons huis, zoals gezegd, Wilhelminapark 32a. Het huis rechts van ons, daar woonden de Heer en Mevrouw van Rooy. Oudere mensen, die wel eens een beetje konden zeuren over een bal die over de schutting vloog en die zich ergerden aan onze poort naar de tuin die altijd nogal met een klap dicht viel. Meneer van Rooy heeft wel eens de euvele moed gehad om daar een soort schuimrubber strip op te plakken en dat zonder overleg. Mijn moeder, die dat al snel in de gaten had, was daar erg verbolgen over en trok onmiddellijk de strip er weer af en deponeerde die bij hen in het gangetje naar hun eigen poort.
Meneer en mevrouw van Rooy hadden een Indische achtergrond. Wat ik me nog goed herinner is dat Meneer van Rooy, als hij over de schutting keek en hij wilde je roepen zonden stemgeluid, dan wapperde hij met zijn hand. Dat is een typisch Indische gewoonte. Toen hij dat voor de eerste keer deed begreep ik helemaal niet dat hij wilde dat ik kwam dus ik zwaaide vriendelijk terug.
De koorschool.
We gaan op stap. We lopen eerst naar de Wagenweg en passeren Wilhelminapark 6, daar was vroeger de Koorschool van de Kathedrale basiliek St. Bavo gevestigd. Broertje Guus zat daar enkele jaren op school en zat dus in het jongenskoor. De jongens die daar zaten kregen het gewone lesprogramma van de lagere school gepresenteerd. Daarnaast ook nog een pittige muzikale scholing. Guus zong dus in die tijd in het koor van de kathedraal en moest iedere zondag en tijdens allerlei kerkelijke feesten acte de préséance geven daar. Of hij dat altijd zo leuk heeft gevonden is de vraag.
Garage Beekman.
We komen langs de garage waar mijn vader altijd zijn auto’s kocht en in onderhoud had. Het was een Fiat garage die Beekman heette en hij heeft in die 28 jaar een aardig aantal Fiat’s versleten.
Één keer heeft hij zich laten verleiden om een Fiat Multipla te kopen.
Dat was in die tijd een hele vreemde auto. Als je daarin reed leek het net of je altijd achteruit reed.
Toen ik een jaar of 13 was en op kostschool in Vaals zat kwam ik thuis voor het Sinterklaasfeest. Mijn vader, die in het ziekenhuis St. Johannes de Deo werkte aan het Westeinde in Den Haag, had op weg naar huis een auto ongeluk gehad. De auto was total loss.
Delicatessen Booms en Maison Dollé.
Aangekomen bij de Wagenweg gaan we rechtsaf. Langs de delicatessenwinkel van Booms op de hoek van de Wagenweg en het Wilhelminapark. Tegenover garage Beekman.
Vroeger aten wij thuis hele dunne Zweedse knackebrödachtige dingetjes, die werden bij ons thuis altijd ‘behangetjes’ genoemd. De behangetjes waren op en mijn moeder stuurde mij naar Booms om behangetjes te halen. Meneer Booms vroeg mij vriendelijk wat ik moest kopen en ik zei “behangetjes”. Behangetjes had hij niet zei hij en ik kreeg het kennelijk niet uitgelegd wat behangetjes waren. Onverrichter zake en huilend ging ik weer naar huis. Bij Booms hadden ze geen behangetjes. Mijn moeder zal toen zelf wel even langs de winkel gegaan zijn.
En verder weer. Naast Booms waren er nog een paar winkels waar wij kwamen. Mijn vader bijvoorbeeld kocht bij Toko Baroe zijn sigaren en sigaretten. Één of twee winkels verderop was patissier en cuisinier Dollé, waar heerlijke gebakjes te koop waren.
Toen ik rond 1974 in Haarlem op kamers ging, kwam ik terecht in het pand waar vroeger Dollé gevestigd was. Ik woonde in wat vroeger de bakkerij was, waar al die heerlijkheden gemaakt werden in de tijd dat ik nog kind was.
Toen ik daar op kamers woonde was mijn hospita een collega van de katholieke bibliotheek van Haarlem, waar ik niet lang daarvoor gewerkt had. Op dat moment werkte ik in de bibliotheek van Castricum en ging iedere dag met mijn eerste auto, een tweedehands fiat 600, vermoedelijk óók gekocht bij garage Beekman, van Haarlem naar Castricum.
De Tijdmeter.
Een paar winkels verder wandelen we langs de Tijdmeter, een klokkenwinkel met een hele mooie buitenklok.
Juffie Eindhoven.
We steken de Wagenweg over en gaan de Hazepaterslaan in. Na zo’n 200 meter kan je op de Hazepaterslaan naar links, het Floraplein op. Toen ik een jaar of vijf was zat ik daar bij juffie Eindhoven op de kleuterschool. Heel veel van juffie Eindhoven en van die school kan ik mij niet herinneren. Maar twee dingen staan mij nog helder voor de geest. Zo nu en dan zongen en dansten wij ‘Zeg ken jij de Mosselman’.
Zeg ken jij de mosselman,
de mosselman, de mosselman
Zeg ken jij de mosselman,
die woont in Scheveningen
Ja ik ken de mosselman,
de mosselman, de mosselman
Ja ik ken de mosselman,
die woont in Scheveningen
Samen kennen we de mosselman,
de mosselman, de mosselman
Samen kennen we de mosselman,
die woont in Scheveningen.
Tijdens het zingen moest je daar een soort dansje bij doen.
Een andere activiteit die me nog helder voor de geest staat is het prikken. Je kreeg een kaart met een afbeelding, een vilten kussentje en een prikpen. Die kaart legde je op dat kussentje en dan moest je het figuurtje op de kaart uitprikken. Dat was nog ’s leuk werk!
Diaconessehuis.
Wij lopen door op de Hazepaterslaan en gaan richting Heemsteedse Dreef. We komen langs het Diaconessenhuis.
Dreefzicht.
Aangekomen bij de Heemsteedse dreef moeten we eerst rechtsaf en na een honderdtal meters kunnen we oversteken. We zien Dreefzicht liggen.
Dreefzicht was vroeger de buitensociëteit van de rederijkerskamer ‘Trou moet Blijcken’. In de vijftiger jaren was het een café restaurant, waar we heel soms wel eens gingen eten. Ik kan mij herinneren dat wij met de balletschool van Maud Kool in Dreefzicht wel eens een uitvoering hebben gegeven. Er was daar een grote zaal met een podium. In 1964 is Dreefzicht grondig verbouwd en tegenwoordig is het een ‘la Place’ restaurant.
De Hertenkamp.
De Heemsteedse Dreef oversteken was in die vijftiger jaren nog goed te doen. Er was verkeer, maar niet in de overstelpende hoeveelheden zoals nu het geval is. Deze weg is nu een vierbaansweg waar je alleen met behulp van stoplichten veilig aan de overkant kunt komen.
Wij zijn aan de overkant. Guus en Erna kijken vol bewondering naar de herten.
Mijn zus Caroline en ik mogen in een autootje gaan zitten dat daar vaak staat en de eigenaar van het autootje maakt dan een leuke foto voor later.
Paviljoen Welglegen.
We gaan naar links en lopen dan met de Hertenkamp aan onze rechterhand de hertenkamp rond. Als we zo’n 200 meter gelopen hebben zien we paviljoen Welgelegen liggen. Vroeger het paleis van Lodewijk Napoleon en in die jaren en nu ook nog het Provinciehuis van Noord-Holland.
’t Theehuisje en verder.
Een klein eindje verder komen we bij ‘t Theehuisje. Dáár krijgen we een ijsje.
Nu kunnen we een heel eind langs het hek van de Hertenkamp lopen en de herten en andere dieren goed bekijken, even verderop het water met de eenden.
Aan die kant lopen heel wat moeders met kinderwagens.
Ergens in het midden aan die kant van de Hertenkamp stond een kring met dikke bomen en dáár hebben we, misschien was het met een partijtje, wel eens boompje verwisselen gespeeld. Dat soort spelletjes was spannend om te doen.
We komen aan die kant óók langs de ingang van de Hertenkamp.
Helemaal aan het uiterste zuidpuntje van de Hertenkamp kijken we nog een keertje naar het paviljoen Welgelegen. Met een mooi zicht over de Hertenkamp heen zie je dat prachtig in verte liggen.
Camera Obscura.
In 1964 is op een nog iets zuidelijker punt het Hildebrand monument neergezet. Dat stond er nog niet in de vijftiger jaren, maar plannen om het monument in de Haarlemmer Hout te plaatsen waren er al wel. Het Hildebrand monument laat alle bekende figuren uit het boek de Camera Obscura zien. Nicolaats Beets (Hildebrand) was de Haarlemse schrijver van dit boek.
Haarlemmerhout.
Bij de Heemsteedse Dreef aangekomen lopen we nog een klein eindje door langs de Hertenkamp en steken dan de Heemsteedse Dreef weer over om de Haarlemmerhout te kunnen doorkruisen We komen dan uit bij de Wagenweg.
Laurens Janszoon Coster.
De Haarlemmerhout is een mooi oud bos, teckel Erna kan daar lekker los lopen en geniet daar met volle teugen van. Ergens midden in het bos komen we bij het monument van Laurens Janszoon Coster, de uitvinder van de boekdrukkunst. Het monument is door Jan David Zocher jr gemaakt en is in 1823 in de Haarlemmerhout geplaatst.
Het huis met de beelden.
Nog een eindje het bos door en we staan op de Wagenweg. Aan de overkant zien we ‘het huis met de beelden’. Dit huis werd in 1793 gebouwd als buitenhuis voor een rijke Amsterdammer. Het huis kreeg de naam Eindenhout
De schaatsbaan Eindenhout.
De Wagenweg steken we over en gaan rechtsaf, enige minuten later komen we langs tennispark Eindenhout. Dit tennispark was in de vijftiger jaren in de winter schaatsbaan en ik heb daar bungelend aan de arm van mijn vader leren schaatsen.
Vriendjes en vriendinnetjes.
En nu naar huis. Aan de Wagenweg wonen kinderen van school, vriendjes en vriendinnetjes. Hansje Delemarre en Huib Houtkooper, zij zaten bij mij in de klas op de lagere school.
En ook Irene en Machteld Sloet. Daar gingen we wel eens spelen. Zij hadden een klein broertje Ritsaert, dat was een vriendje van Guus.
Bij de Schouwtjeslaan, bij de Amrobank slaan we linksaf en steken meteen over naar de tabakswinkel van Kluit. Als we daar rechtsaf gaan zijn we weer op het Wilhelminapark en bijna thuis.
Historische prent.
Tenslotte….ik vond een prachtige oude prent van de Hertenkamp en Haarlemmerhout:
Fotoverantwoording.
Voor de foto’s bij dit verhaal heb ik van van verschillende bronnen gebruik gemaakt.
- privé foto’s.
- Foto’s die ik met behulp van het programma Maps van Google heb gemaakt.
- foto’s van de Beeldbank van het Noord-Holland Archief.
https://noord-hollandsarchief.nl/collecties/beeld - Foto van Memorix.
Van de foto’s van de beeldbank van het Noord Hollands Archief geef ik een lijst met het corresponderende codenummer. Met dit nummer kan alle informatie over deze specifieke foto opgezocht worden. Hiervoor het nummer kopiëren en in de zoekbalk van de Beeldbank invoeren.
- foto 2: Wilhelminapark 32a NL-HlmNHA_JosF19830701_114
- foto 6: Garage Beekman NL-HlmNHA_54033509_01
- foto 12: De Tijdmeter NL-HlmNHA_Hrlm_25534
- foto 14: Diaconessenhuis
https://www.europeana.eu/portal/nl/record/2021663/memorix_c2898176_770b_a1b6_f42d_02ea31055081.html - foto 15: Dreefzicht NL-HlmNHA_Hrlm_18296
- foto 18: Paviljoen Welgelegen NL-HlmNHA_Hrlm_26691
- foto 19: ’t Theehuisje NL-HlmNHA_JosF19770619_021
- foto 20: De Hertenkamp NL-HlmNHA_54026933
- foto 21: Aan de wandel met de kinderwagen NL-HlmNHA_1478_4804
- foto 22: Ingang Hertenkamp NL-HlmNHA_Hrlm_18566
- foto 23: paviljoen Welgelegen en Hertenkamp NL-HlmNHA_Hrlm_18577
- foto 24: Monument Camera Obscura NL-HlmNHA_1478_4821
- foto 25: Monument J.L.Coster NL-HlmNHA_Hrlm_18324.
- foto 26: Huis met de beelden NL-HlmNHA_JosF19780628_073
- foto 27: Schaatsbaan Eindenhout NL-HlmNHA_Hrlm_19226
- foto 31: Wagenweg/Schouwtjeslaan NL-HlmNHA_JosF19760518_465
- foto 32: Wilhelminapark NL-HlmNHA_JosF19921217_103
- foto 33: Prent Hertenkamp/Haarlemmerhout NL-HlmNHA_51000494-3
Ons soort mensen 
Mooie verhalen. Herkenbaar want ik ben in Haarlem geboren en opgegroeid. Mijn vader, pianist Niek Warmerdam, heeft jarenlang de balletlessen van Maud Kool begeleid alsmede de ritmisch gymnastiekvereniging van JHV ( Jong Haarlem Vooruit). Zelf ook nog lessen bij Maud Kool. Leuk, maar helaas geen talent.
Een leuk verhaal, een leuke wandeling. Ik heb daar ook in de buurt gewoond en op de Floraschool gezeten. Die werd in die tijd geleid door meneer Hoitsma. Even iets over hoek van de Schouwtjeslaan, je laat een foto zien van en noemt de RABO bank, maar ten tijde van jouw wandeling zat daar een bakker met op de hoek zijn winkel, de bakkerij er achter aan de kant van de Schouwtjeslaan en aan de Wagenwegkant een automatiek waar je allerhande « lekkers » uit de muur kon trekken. Wat ook vermelding verdient is de smederij Félix die op die foto op de achtergrond te zien is, daar was een gigantische kraan aan de gevel bevestigd. Als kind vroeg ik mij wel eens af of daar ook water uit kwam. Verder vraag ik me af of het monument ter ere van Laurens Janszoon Coster is opgezet als monument of dat het een sokkel was waar oorspronkelijk een beeld op stond. Een beeld dat later is verwijderd of een andere plaats heeft gekregen (verplaatst naar de Grote Markt?).
Hartelijk dank voor dit verhaal. Alles is herkenbaar. Ik woonde aan de Bos en Hovenstraat. Ik ken natuurlijk het Wilhelminapark. Het is eigenlijk geen park maar een plantsoen. Ook in mijn wijk belden sommige bewoners de politie als ze zich ergerden aan spelende kinderen. Wij speelden ook vaak kastie.
De eigenaar van banketbakkerij (en nog 2 andere zaken) Dollé was een rabiate NSB’er die werd doodgeschoten voor zijn huis in Heemstede door Hannie Schaft. Per vergissing want ze wilde zijn zoons treffen die nazi waren.
Ik zat ook op het kleuterschooltje van juffrouw van (?) Eindhoven. En jaren later op zaterdagmiddag bij haar op de handenarbeidcursus. Is die klassenfoto van de Floraschool? Daar heb ik op school gezeten. Uw vader reed Fiat, mijn vader reed enige tijd VW en was klant bij Koks en de Jong, ook op de Wagenweg.
Wij woonden 4 jaar in de Olieslagerslaan, zijstraat van de Wagenweg. Zeer vertrouwd, de beelden die je hier schetst!
Mooie wandeling