Een verhaal over het diverse ‘huiselijke feestgedruis’ waar ik vroeger van genoten heb
Kerstfeest
Laat ik beginnen met het kersfeest, bij ons thuis was dat een dubbelfeest. Mijn vader was een kerstkind, geboren op 25 december 1908, in Batavia.
De echte herinneringen aan 25 december beginnen wat mij betreft nadat mijn ouders de keus hadden gemaakt om katholiek te worden. Dat gebeurde toen ik 5 jaar was. Wij allen, ouders, broers, zus en ik werden in de katholieke kerk opgenomen. Het doopsel vond plaats tijdens de paasnacht in de Kathedrale basiliek St. Bavo aan de Leidsevaart in Haarlem.
En dus stond vanaf die tijd het kerstfeest in het teken van de nachtmis, de hoogmis, de kerststal, het kerstdiner, de cadeautjes onder de kerstboom en de verjaardag van mijn vader. We begonnen de dag in de slaapkamer van mijn ouders. Met z’n allen op het bed. Daar werden de cadeautjes uitgedeeld. Dat kon niet te lang duren want we gingen naar de hoogmis en dan te bedenken dat het de avond/nacht daarvoor natuurlijk al rijkelijk laat was geworden omdat ook de nachtmis niet werd overgeslagen.
De kamer was in kerstsfeer, een kerstboom, zonder kluit natuurlijk, want dat bestond toen nog niet. Echte kaarsjes erin, die alleen op kerstmis zelf aan werden gestoken en naast de kerstboom een emmer water, je wist maar nooit. Op een van de kastjes de kerststal. Mijn vader had van een kartonnen doos en grotpapier een prachtige stal gemaakt. In de stal natuurlijk Maria, Jozef en het kindje, enige herders en schapen, óók een herderin en d’os en de ezel.
In een hoek van de kamer werden de 3 koningen opgesteld, iedere dag zette mijn vader die een stukje verder, zodat ze op 6 januari, driekoningen, bij de stal aankwamen om hun geschenken aan te bieden.
’s Middags kwam er wat visite, Oom Eddy, de oudste broer van mijn vader en zijn vrouw tante Henny en ook Tante Martha, geen echte tante, maar iemand die mijn ouders van de kerk kenden.
En dan ’s avonds het kerstdiner, tevens verjaardag diner. Voor dit soort gelegenheden stonden mijn ouders beide in de keuken. Mijn moeder kookte anders meestal, maar bij feestelijke gelegenheden deed mijn vader mee. Omdat mijn vader op een ziekenhuis werkte als bacterioloog had hij daar ook de beschikking over een dierenstal. Cavia’s, konijnen, schapen, muizen en wat niet al. Met de kerst kwam er wel eens een van die konijnen op tafel, feestelijk klaargemaakt als kerstkonijn.
Ná het kerstdiner was het tijd voor het kerstevangelie en dat niet alleen, er was ook een kerstverhaal uitgezocht en dat werd voorgelezen.
Kregen we met Sinterklaas de wat meer frivole wereldlijke cadeautjes, met kerst was het ingetogener. Ieder één stemmig cadeau, een boek, een mooie kalender, later wel eens een lp.
Nadat al deze kerst- en verjaardag activiteiten gepasseerd waren werden de echte kaarsjes in de kerstboom aangestoken, zoals al eerder vermeld, naast de boom stond een emmer water.
In 1955 werd mijn jongste broertje vlak voor kerst, eind november geboren. Dat jaar was er een levende kerststal, Mijn oudste broer Sam was Jozef, mijn zus Caroline was Maria en mijn broer Bram en ik waren herders. De hoofdrol was voor kleine Guus, hij mocht het kerstkind Jezus zijn.
Om de kerstavond af te sluiten werden er een paar kerststerretjes aangestoken. Niet echt gevaarlijk, maar een beetje eng vond ik het wel.
Oud en Nieuw
Niet lang na de kerst werd het oud en nieuw. Om de avond tot 12 uur door te komen speelden wij roulette. We hadden thuis een roulettekleed en een draaischijf. Mijn ouders hadden ‘prijzen’ gekocht, die voordat het spel begon uitgestald werden, dus je wist waar je voor speelde.
Het spel werd met fiches gespeeld en even voordat de oudejaarsconference, toen nog op de radio en meestal door Wim Kan, begon werden de punten geteld en mocht degene die met de meeste punten geëindigd was zijn prijs uitzoeken en zo verder, tot degene met de minste punten aan de beurt was en meestal iets kreeg wat hij of zij helemaal niet wilde hebben.
Tussendoor natuurlijk de oliebollen en andere lekkernijen en om 12 uur het vuurwerk. Dat heb ik altijd vreselijk gevonden en ik bleef dan ook binnen.
Om een uur of half één tolde je dan doodmoe in bed.
Driekoningen, 6 januari
Weer enige dagen later, 6 januari, kwamen de 3 koningen bij de stal aan en konden eindelijk hun geschenken aan het kindje Jezus offreren. Driekoningen heette die dag. Er werd een driekoningencake gebakken met een boon erin. Degene die de boon in zijn stuk cake aantrof mocht die dag koning of koningin worden.
Carnaval
Tussen kerst en Pasen was er het carnavalsfeest. Ik kan mij niet herinneren dat dat jaarlijks op grootse wijze gevierd werd, maar enkele keren is er toch aandacht aan besteed als ik zo de foto’s bekijk.
Wij zien hier een boerenechtpaar uitgebeeld door Bram en Willie, een vriendinnetje van Bram.
Sam heeft zich als sjeik uitgedost en Caroline en ik stellen, als ik het me goed herinner bloemen voor.
Deze foto’s zijn duidelijk enige jaren later genomen. Als ik erg diep in mijn geheugen graaf was er vlak voor deze foto genomen werd sprake geweest van een soort ruzie. Waar dat over ging is mij na al die jaren ontschoten, maar op enkele gezichten is wel enige ontsteltenis te zien. Waar mijn vader de kimono vandaan had die hij hier draagt weet ik niet, misschien was het een kamerjas van mijn moeder. Op zijn hoofd een soort clownskap. Mijn moeder een marinepet, vast van mijn vader geweest, die enige jaren daarvoor de marine verlaten had. Caroline en ik dragen balletuitdossingen en Bram, die als ik nog wat verder in mijn geheugen graaf de aanleiding van de ruzie was, ziet eruit alsof hij met enige dwang ertoe gebracht is in de kamer te blijven. Sam en ik hebben wijselijk onze gezichten verhuld. En Guus… Guus draagt het bloemenpakje dat ik enige jaren daarvoor gedragen had.
Pasen
Ik denk dat het nu tijd voor het paasfeest wordt.
Zoals in vele huisgezinnen werd er enige dagen voor Pasen een grote pan met eieren gekookt. Dat deed mijn vader altijd. Als al die eieren tegelijkertijd aan de kook werden gebracht gebeurde het nogal eens dat er piepende geluiden uit de pan kwamen. Ik stond daar dan verschrikt bij te kijken en vroeg hoe dat kon. Mijn vader kon het dan nalaten om te zeggen dat dat de kuikentjes waren. Hevig geschrokken vervoegde ik mij dan bij mijn moeder om te vragen of dat echt zo was. Zij verzekerde mij dat het een grapje was.
Deze gekookte eieren werden daarna door ons allen van mooie paaskleuren voorzien en op paasochtend, na de nachtmis in de voorgaande nacht en de hoogmis werden ze door vader Paashaas verstopt in de tuin. Mijn vader schreef op waar ze verstopt werden, want ik geloof dat hij dat de allereerste keer niet had gedaan en toen werden er een groot aantal eieren niet gevonden.
Nadat al die geschilderde eieren in de paasmand verzameld waren kon het paasontbijt (nu zou het een brunch heten) beginnen. Traditie was om de eieren tegen elkaar aan te tikken en zo te kijken wie het sterkste ei bezat.
Sinterklaas
Na Pasen komt er een lange zomer waarin zich geen traditionele familiefeesten voordoen. En dan eindelijk half november begint de spanning op te lopen tot rond 5 december het Sinterklaasfeest wordt gevierd. Het Sinterklaasfeest ontwikkelde zich natuurlijk in de loop der jaren. Toen we kleine kinderen waren werden de cadeautjes natuurlijk uitsluitend door de ouders gekocht en verzameld in een grote mand. Later werden de pakjes door het hele huis verstopt en moest ieder kind om de beurt een pakje gaan zoeken. Dan kon het wel eens gebeuren dat er één al drie cadeautjes voor zich had liggen en de ander nog helemaal niets. Dat gaf de avond een zekere spanning en zelfs de waterlanders konden dan wel eens gaan stromen. Later kwamen er surprises en gedichten bij. Op die manier kon de avond eindeloos duren en begon je op een gegeven moment uit te kijken naar het moment dat het afgelopen zou zijn.
Omdat er in de familie een nakomertje bijkwam, broertje Guus, begon het Sinterklaas ritueel op een gegeven moment weer een beetje opnieuw met gebons op de deur, strooigoed en zingen voor de schoorsteen.
Vermeldenswaard is het feit dat mijn vader, werkend in het Westeinde ziekenhuis in Den Haag, in een bepaald jaar gevraagd werd om Sinterklaas te zijn daar. Mijn moeder en Guus gingen daarnaartoe, ik was er zelf ook bij en Guus werd bij Sinterklaas geroepen, zijn eigen vader. Hij was zo onder de indruk dat hij totaal niet in de gaten had dat hij daar voor z’n eigen vader stond.
Andere feesten en partijen
Natuurlijk viel er buiten de jaarlijks terugkerende feesten óók wel eens iets te vieren.
Zoals bijvoorbeeld een partijtje voor de verjaardag.
verjaardagspartijtje
Spelletjes doen…
en eten… dat waren de twee belangrijkste elementen van de verjaardagspartijtje.
En… niet te vergeten de kerkelijke feesten
Eerste Heilige communie
De eerste Heilige communie van mijn zus Caroline in een mooi smetteloos wit jurkje, dat ’s avonds nog even wit was als ’s ochtends
Én de eerste Heilige communie van mijzelf, ’s avonds was de zoom uit de jurk, omdat ik iets te wild door de tuin had gerend.
Plechtige hernieuwing der Doopbelofte
De plechtige hernieuwing der doopbeloften, dat feest vond plaats als je zo ongeveer 12 jaar was. Toen werd het tijd voor een hoedje in de kerk.
En nog een paar andere feestjes
Uiteraard is dit geen volledige lijst van alle feesten die in de loop der jaren bij huize Dunlop gevierd werden.
Genoemd kunnen nog worden de feestjes toen wij op de middelbare school zaten.
Feestjes met visnetten aan het plafond en kussens op de grond.
Of nog later… vriendinnen van mijn oudste broers die kwamen dansen met naaldhakken aan en zo putjes maakten in het parket.
En dan natuurlijk de feesten ter gelegenheid van de diverse verlovingen en huwelijken van de broers en zus.
Voor mijn zus was er een receptie in ons huis aan het Wilhelminapark in Haarlem. Die dag was het spekglad en iedereen kwam schuifelend en glijdend de felicitaties en cadeaus langsbrengen.
Ons soort mensen 