Dating avant la lettre….

Het is 1896, juli 1896. In de Panten- en dierentuin van Batavia zal binnenkort de kermis beginnen, een mooie klassieke oud-Hollandse kermis met allerlei verschillende attracties. Een greep: Een circus carré, een café chantant, een toneelgezelschap, ‘vijf minuten in de hel’, een ‘dikke dame’, poffertjes-, beignets- en wafelen kraam, draaimolens, waarzegster, liedjeszangers en allerlei kramen met heerlijk eten en drinken.

De kermis wordt afgesloten met een dansfeest én een groot vuurwerk. Je kunt rustig zeggen… een enorme belevenis voor Batavia.

De kermis zal plaatsvinden op zondag 19 juli 1896 en dat zorgt ieder jaar weer voor spanning en opwinding voor veel mensen. Vaders en moeders met hun kinderen, jonge stelletjes zullen ernaar toe gaan.

Jongelui, jonge mannen en jonge vrouwen kijken ook verlangend uit naar het uitje. En… hopen elkaar te ontmoeten daar. Natuurlijk… het is leuk om met je vrienden te gaan. Samen met je vriendinnen naar de kermis kan natuurlijk hilarische tafrelen opleveren. Dus ook dat soort groepjes zul je regelmatig tegenkomen. Maar… er is nog een andere manier om met andere mensen op stap te gaan…. een advertentie in de krant! ‘Dating avant la lettre!’ Drie jongemannen besluiten het eens op deze manier te doen.

Frits, Guus en Adriaan, drie goede vrienden, gaan het eens op die manier proberen en zetten een advertentie in het Bataviaasch Nieuwsblad en proberen zo drie vrolijke meisjes te bewegen met hen mee te gaan naar de kermis in de Planten- en Dierentuin. Ze komen op een middag bij elkaar om te bespreken hoe ze de advertentie zullen opstellen. Zomaar roepen dat je met drie jongedames op stap wil gaat niet werken denken Frits, Guus en Adriaan. Er moet een beetje degelijkheid en garanties in de oproep. Ze besluiten om de advertentie af te sluiten met ‘Stipte geheimhouding verzekerd’, dat moet de jongedames toch over de streep strekken. Van te voren zouden ze wel graag weten met wie ze op stap zullen gaan naar de kermis, dus besluiten ze in de advertentie om een portret te vragen, te vragen… ze zijn wel zo slim om niet dat te eisen, dat zou wel eens verkeerd kunnen vallen!
En wat moeten de dames in het antwoord schrijven om duidelijk te laten zijn dat het om het kermisbezoek gaat? Het motto dat de jongedames moeten vermelden in het antwoord moet zijn ‘kermis’. En nu maar afwachten… zullen zich jongedames melden?
Enkele dagen later, nadat Frits bij de krant is langs geweest om de reacties op te halen openen ze de brieven onder grote spanning. 6 reacties zijn binnen gekomen, alle dames hebben een portret ingesloten. Dat wordt moeilijk. Het is nu aan hen om drie vrolijke meisje uit te zoeken.

Het is wikken en wegen. Uiteindelijk zoeken de jongemannen deze drie dames uit.

Helena, Catharina en Elisabeth krijgen antwoord van de drie vrienden. Alle drie hetzelfde antwoord. De heren hebben besloten niet ieder een meisje uit te zoeken. Ze gaan met z’n zessen op stap, zo was de advertentie tenslotte ook opgesteld. De kermis is geopend van ’s ochtends 7 uur tot 12 uur. Om 5 uur ’s middags gaat het spektakel weer door tot ’s avonds 1 uur ná middernacht.
De mannen besluiten om de vrolijke dames ’s middags rond half vijf uit te nodigen op het Koningsplein in Weltevreden. Na de kennismaking stappoen ze dan allemaal samen in een koetsje en rijden naar de Dierentuin. Dat is niet zo ver. Zo rond de tijd dat de dierentuin opengaat kunnen ze daar dan arriveren.
Zo gezegd, zo gedaan, de uitnodiging wordt verstuurd en op zondag 19 juli treffen de drie jongemannen en de drie jongedames elkaar op het koningsplein.

De kennismaking is gelukkig ontspannen. Er wordt natuurlijk geïnformeerd naar ouders, broers, zusters, school en werk en precies om 5 uur rijdt het koetsje voor en kunnen de zes daarin plaatsnemen.

Het is een beetje krap, maar erg ver is het niet. Ruim op tijd komt het gezelschap bij de planten- en dierentuin aan. Guus koopt de kaartjes, leden van de tuin mogen op vertoon van hun lidmaatschapskaart gratis naar binnen, voor niet-leden kosten de kaartjes ’s avonds één gulden per stuk. ’s Morgens zijn er al 2000 kaartjes verkocht, ’s avonds is het nog een stuk drukker, 3000 kaartjes worden er dan verkocht! Voor een activiteit op de Planten- en dierentuin is het héél erg druk.

En dan kan het avontuur beginnen! De mannen besluiten het voortouw te nemen en te beginnen met een rustig toertje in één van de draaimolens,

Na een paar rondjes heeft iedereen wel zin om een beetje over de kermis te slenteren. Langs bij een schiettent, waar de mannen iets van hun vaardigheden kunnen laten zien, langs bij de vuureters, langs bij de charlatan en natuurlijk kan de ‘Dikke dame’ niet overgeslagen worden.

Het kermisterrein is ’s avonds prachtig verlicht en als de lichtjes aangegaan zijn gaat het gezelschap poffertjes eten in de kraam. De stemming is ondertussen opperbest en Guus en Elisabeth zijn algauw heel veel in elkaars gezelschap te vinden. De andere vier hebben plezier met elkaar.
Na de poffertjes strijkt het stel neer in de tent waar enige liedjeszangers leuke liedjes ten gehore brengen, ook muziek van Scott Joplin wordt ten gehore gebracht. Op dat moment een nieuwe muzieksensatie, óók in Nederlands-Indië.

Scott Joplin. The entertainer.

Her en der op het terrein is ook andere muziek te horen. Er zijn optredens van stafmuziek, bataljons en schutterijmuziek. Dat maakt het slenteren over de kermis wel heel erg gezellig.
Waar de drie jongemannen en de drie vrolijke dames natuurlijk bij willen zijn is de danspartij die om half tien begint. Ze zorgen ervoor ruim op tijd aanwezig te zijn zodat ze ook nog een tafeltje kunnen bemachtigen. Het is natuurlijk spannend om uit te vinden wat ze er allemaal van terecht brengen, van het dansen. Dat blijkt gelukkig alleszins mee te vallen. Guus en Elisabeth, waarbij het lijkt dat cupido behoorlijk zijn best heeft gedaan, zijn niet van de dansvloer weg te slaan en het moet gezegd worden, het is een leuk, vrolijk danspaar. De vier anderen zijn ook regelmatig op de dansvloer te vinden, maar willen zo nu en dan toch ook lekker even kijken naar alle andere dansparen. En dan, om 11 uur precies gaat het vuurwerk van start. Dat roept heel veel waarderende oh’s en ah’s op. Zo rond 12 uur wordt het tijd om weer een koetsje te bestellen.
Het was een geweldige avond, dat beamen ze alle zes en Guus en Elisabeth wel het meest.
Het zou heel goed kunnen dat Guus en Elisabeth elkaar vaker, heel veel vaker gaan zien na deze avond. Maar ook de anderen hebben met elkaar een hele leuke avond doorgebracht.
In de planten- en dierentuin is regelmatig wat te doen, feesten ter gelegenheid van bijvoorbeeld het Koningshuis, toneelopvoeringen, sportwedstrijden, dus het zou goed kunnen dat deze zes mensen elkaar daar vaker zullen aantreffen. De vriendenkring is uitgebreid en wie weet wordt er in de toekomst een leuke verloving aangekondigd.

Een paar opmerkingen.
De in dit verhaal voorkomende personen personen bestaan niet. Ik heb ze verzonnen. De foto’s komen van Google afbeeldingen en Pinterest.
De advertentie die ik gebruikte vond ik op delpher.nl ,een website waar véle kranten uit Nederland en Nederlands-Indië gevonden kunnen worden. Daar vond ik ook de aankondiging én een verslag van de Kermis in de Planten- en Dierentuin in juli 1886.